Kozmoloji, dilimizdeki anlamıyla evren bilimdir. Türkçeye, Yunanca κοσμολογία (cosmologia, κόσμος [kozmos] düzen, bütün + λογια [logia] söylev) kelimesinden geçmiştir. Evrenin olumuşunu, evrimini ve dinamiğini inceler. Evrenin nasıl oluştuğu, evrenin geçmişte nasıl bir halde olduğu, gelecekte nasıl olacağı, geometrisinin neye benzediği, yoğunluğunun ne olduğu ve bunun onu nasıl etkilediği, onu oluşturan baryonik madde, karanlık madde ve karanlık enerji yoğunluklarının evrende nasıl dağıldığı, nasıl bir şekilde genişlediği (ya da büzüştüğü), zaman içerisindeki değişiminin fiziğe olan etkisi, uzay ve zaman kavramı, kütle çekimi ve bunun ne anlam ifade ettiği gibi sayısız soruya cevap arayan bir bilim dalıdır.
Kozmoloji, oldukça kapsamlı ve karmaşık bir alan olduğundan dolayı, kozmoloji çalışanlar (kozmolog ya da evren bilimci denir), oldukça iyi matematik bilmek zorundadır. Kozmoloji ile uğraşan birisi matematikte şu dallarla muhakkak karşılaşır: Grup teorisi (ve aksiyonlar), lineer cebir, vektör uzayları, tensör analizi, Riemann geometrisi, diferansiyel geometri, topoloji, diferansiyel denklemler, metrikler vb. Fizikte de şu konulara sıklıkla ihtiyaç duyulur: klasik mekanik (hamiltonian ve lagrangian), elektromanyetik teori (elektrik alanlar, manyetik alanlar, kabaca alanlar teorisi de diyebiliriz), kuantum mekaniği, termodinamik, parçacık fiziği (karanlık madde arayışları, nötrino salınımları, higgs), istatistiksel mekanik, özel ve genel görelilik (elbette olmazsa olmazı) ve tabii ki kozmolojinin kendisi.
Kozmolojiyi, gözlemsel ve teorik olarak diğer alanlarda olduğu gibi ikiye ayırmak mümkün. Gözlemsel kozmoloji iyi teknolojik imkanlar (güçlü teleskoplar ve uydular) gerektirirken, teorikte ise bu kadar önemli bir ihtiyaç yoktur. Yalnızca bazen süperbilgisayarlar, hesaplama açısından gerekli olabilir. Elbette ki her ikisi birbiri ile uyum içerisinde çalışır, dolayısıyla birbirlerine ihtiyaç duyarlar.
Günümüzde kozmolojideki en güncel konulara; karanlık madde, karanlık enerji, Hubble sabiti gibi kozmolojik parametrelerin belirlenmesi, karadelikler, erken evren, çekimsel (gravitasyonel) dalgalar, modifiye çekim (modified gravity), galaksi oluşum ve evrimleri, galaksi kümeleri ve büyük yapılar, baryon akustik salınımlar ve aktif galaksi çekirdekleri (kuazarlar, blazarlar, radyo galaksiler vb.), kozmik mikrodalga arkaplan ışımasının analizi örnek verilebilir. Bunlardan bazılarını astrofizik ya da ekstragalaktik astronomi adı altında da görebilirsiniz. Takdir edersiniz ki, bunlar birer tanımlama ve keskin farklar olmadığından herkes farklı tanımları tercih edebiliyor.
rasyonalist.org