Beşiktaş’ın ilk toplu konut evleri

Ünlü mimar Sarkis Balyan’ın İstanbul Beşiktaş’taki eseri Akaretler Sıraevler, Osmanlı’nın ilk toplu konut projesiydi. Toplu konut hameleleri buradan sonra başladı. Osmanlı Devleti’nin ilk toplu konut projesi olan bu binalar 145 yıl önce yapılmıştı. O da her gün önünden geçtiğimiz, Maçka’nın alt sınırında, Beşiktaş semtinin girişinde bulunan Osmanlı’nın ilk toplu konut projesi olarak kabul edilen Sıra Evler. Trafiğin bu kadar yoğun olduğu, şehrin merkezi noktasındaki bu evler, ilk olarak kira konutu olarak tasarlanmıştı. Bunlardan elde edilecek gelirle de Aziziye Camii’nin yapılması planlanmıştı. “Akaret” kelime anlamıyla “gelir getiren mülk” demek. Projeleri ile İstanbul’a önemli mimari eserler vermiş Sarkis Balyan’a ait olan bu evler, gerek 140 yıllık zengin tarihi, gerekse konumu ile bir İstanbul harikası… Peki kaçınız biliyordu, Osmanlı’nın, haliyle Türkiye’nin ilk toplu konutunun bu evler olduğunu?

LOJMAN OLARAK YAPILMIŞTI

Akaretler Sıra Evleri’nin bir kısmı 1875 yılında Sultan Abdülaziz döneminde sarayda çalışan muhafızlar ve ağaların kalması için, bugünkü anlamıyla lojman konutlar olarak yapılıyor. Bir kısmı da Aziziye Camii’ne gelir getirmesi amacıyla o zamanki azınlık yabancı nüfusuna kiraya veriliyordu.

ATATÜRK 76 NUMARALI ODADA KALIYORDU

Balkan Savaşları’nda Selanik’in düşman işgaline uğramasından sonra Mustafa Kemal, annesi Zübeyde Hanım ve kız kardeşi Makbule İstanbul’a göç ettiler ve 76 numaralı binayı kiralayarak 1912-1918 yılları arasında Akaretler’de oturdular. Bu evde Mustafa Kemal Paşa, dilbilimci Ferdinand Saussure’i tanıdı ve ileride hayata geçireceği Dil Tarih Kurumu’nun ilk adımlarını da burada attı.

ATATÜRK, BANDIRMA VAPURUNA BURADAN ÇIKIP BİNDİ

Bina, ayrıcalıklı bir tarihe sahip. Ayrıcalığı, Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın savaş yıllarında kızıyla birlikte 1,5 yıl burada yaşamış olmasından kaynaklanıyor. Fırsat buldukça annesini bu binada ziyaret eden Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı’nı başlatmak için Anadolu’ya geçmeden bir gün önce de burada kalmış ve 15 Mayıs 1919 sabahı buradan çıkarak Tophane’de kendisini bekleyen Bandırma Vapuru’na binmiş ve Samsun’a hareket etmişti.

SANATÇILAR, DEVLET ÇALIŞANLARI BURADA KALIYORDU

Şu anki W Otel’in girişi olan bölüm, II. Abdülhamit tarafından dönemin saray ressamı Fausto Zonaro’ya (1854-1929) tahsis edilmişti. Zonaro, dünya literatürüne girmiş birçok tablosunu burada yapmıştı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra ise Akaretler Sıra Evleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü çatısı altında olan Vakıflar İstanbul Bölge Müdürlüğü’ne geçmiş ve uzun bir dönem kamu kurum ve kuruluşlarına ev sahipliğinde bulunmuştu. Daha yakın tarihlere gelecek olursak, 1980 döneminden sonra Akaretler Sıra Evleri’ daha çok personel için lojman olarak kullanmıştı.1987 yılına gelindiğinde ise Net Holding tarafından yap-işlet-devret modeliyle 49 yıllığına kiralanınca ilk kez restorasyonu gündeme gelmişti.

EĞLENCENİN MERKEZİNDE

Bugün Akaretler, İstanbulluların eğlence ve sanat yaşamında oldukça büyük bir öneme sahip bir yer. Yeni onarımıyla birlikte Akaretler Sıra Evler’de, farklı büyüklükte 56 rezidans, toplam 11 bin metrekarede 34 mağaza, 6 kafe-restoran ve ünlü otel zinciri W Hotel bulunuyor. Nişantaşı’ndan sonra İstanbul’un ikinci moda merkezi haline geldi bile. (Ensonhaber)