Yıkıcı deprem büyüklüğü?..

Türkiye’nin birinci önemde gezginci yerlerinden biri Muğla ilinin Teke Yarımadası ya da eski Karya Ülkesidir. Bodrum-İstankoy Depremi, Gökova göçüntüsünün batı uzantısı üzerinde olmuştur.
Daha önce, ayni odakta 2014 yılında M5,2, M4, 6, M5,0, M5,0 büyüklüklerinde öncü depremler olmuştur. Depremlerin büyüklük dizilimleri, Bodrumun daha büyük bir depreme gebe olabileceğini kuşkusunu yaratınca, depremcikler yakın izlemeye alınmıştır.
Bu izleme sonucunda daha önce haritalarda yer almayan Güvercinlik-Bodrum İskelesi kırığı ortaya çıkmıştır.
İşte bu K450D doğrultulu Güvercin kırığı doğu batı yönlü Gökova üşüntü kırığını Bodrum koyun ile Gümbet’in 2 ile 5 km güneyde, İstanköy’e (Kos’a) yakın bir yerde kesmektedir.
Bu kavşak yerinde M6 ile M7,2 arası bir depremin olmasını, doğum sancılarına (depremciklere) bakarak doğmasını beklemeye başladık. Sonuçta, USGS Denver ile Avrupa Deprem Ajansına göre deprem büyüklüğü M=6,7 olan bir depremin doğu mu tam da beklediğimiz odak konumunda oldu.
Ege Denizi Kabuğu ile Batı Anadolu’yu geren güç, güneydeki Afrika Anakarasıdır. Bu göreceli ağır yer kabuğu, daha hafif olan Ege ile Batı Anadolu kabuğu altında Rodos-Girit-Mora yayı boyunca 10 milyon yıldır, yılda 3-4 cm hızla damaya başlamıştır. Bu dalma batma kuşağı, en etkin deprem kuşağı olan Güney Ege yayıdır(Hellenic Arc).
Yükselen Batı Anadolu’nun göçü(grabenler) boyunda göçmesiyle, koylar ya da düzler(ovalar) oluşmuştur.
İşte Gökova göçüntü koyuda bunlardan biridir. Bu koyun kuzeyinden, Ula^’dan doğru gelip, Kemerköy, Çökertme, Bodruma doğru, DB doğrultusunda uzanan Gökova düşüntülü kırığı vardır. Deprem odağı Gökova Kırığı ile Güvercinlik-Bodrum kırığının kesim yerinde olmuştur.
21 Temmuz 2017, 01.31’de, düşüntü atımlı Gökova Kırığı depremini, yaklaşık 75 ile 150 cm düşümle deniz içinde göçerken olmuştur. Deprem yaklaşık 5 ile 7 atom bombası gücündedir. Yıkım gücü ise I=5 dolayında olmuştur. Eğer ortam kaya değil de toprak olsaydı, deprem yıkım gücü 5 yerine 7 ile 9 arası olurdu.
İlk belirlemelere göre depremin 7 ile 9 km derinde olması, kısacası sığ olması nedeniyle Ege Bölgesinin güçlü olarak sarsılmasına neden olmuştur.
Bu bölgeyi gerek baskılar; Güney Ege Dalma Batma Kuşağı (Hellenic Arc) ile Gökova Kırığında biriken gerginliklerdir. Türkiye’nin en derin depremlerinin oluştuğu bu yay dalma – batma kuşağıdır. Bu kuşağın güneyindeki Afrika kabuğu 10 milyon yıldır, yılda 3-4 santimlik tezlikle, Ege denizi ile Batı Anadolu altına dalmaktadır. Deprem bilgilerine göre dalma uzunluğu 700 km ye varmış olup yukarıdaki izdüşümü üzerinde Bursa ile Balıkesir altına dek uzanmaktadır. Bu bölgede düz ile düşüntü, ayrıca çapraz kırıklar baskındır.
Bu depremin ana deprem olduğu, ardından daha büyük bir depremin gelmesinin şaşırtıcı olacağı kanısındayım. Ardçı depremler gün boyu, ayrıca gelecek 3 hafta yoğun olarak sürecektir. Bunların büyüklükleri 5,4’e dek varabilir.
Bu bölgede, yakın geçmişte yaşanan yıkıcı depremler;Finike 1926 M=6,9, Muğla 1941 M=6,0, Muğla 1941 M=5,7, Fethiye M=1957 7,1,Köyceğiz 1956 M=5,7, Marmaris 1961 M=6,5,Fethiye M=1969 M=6,2.,Gökova(Bodrum) 2004 M=5,5, 5,4, 5,0
Bu bölgede daha büyük bir deprem beklemiyorum. Bodrum bölgesi yer yapısı olarak sağlamdır. Yapı güvenliği de yüksektir. Bu bölgede depremin yıkıcı olabilmesi için büyüklüğünün en az M=6,8 olması beklenir.
Bu depremle birlikte süpürtü (tsunami) olmuştur. Süpürtü dalgaları tıpkı trol gibi deniz kütlesini, deniz tabanından tarayarak, sürekleyip kıyıya doğu binlerce tonlu bir güçle atar. Görgü tanıklarına göre süpürtü dalgası yüksekliği 100 ile 150 cm’yi bulmuş, özellikle Gümbet gibi dar ağızlı koylarda dalga yüksekliği büyüyerek büyük bir güçle başlı teknelere vurarak ters döndürmüştür, kıyıdaki şezlong ile sandalyeleri deniz içine almıştır.
Eğer deprem gece 01.31’de değil de gündüz 13.31’de olsaydı, öğle sıcağınd yüzen ile kıyıda güneşlenenlerin, bugün denizden ölü ile boğulanları toplarken görüntüler görecektik. Ayrıca yangılar da çıkacaktı. Bunlar olmadı.
Yığma yapı olan Bodrum kalesi bile yıkılmadı. 2007 deprem yönetmeliğine uygun yapılan yapıların hiç birinde yıkım yok, ölüm yok. Bilimsel yaklaşım kazandı.
Betonarme, sağlam yapılarda yaşamı sürdürmenin bir çekincesi olmadığı kanısındayım.
Gökova körfezi için kırıkların küçük parçalı olması nedeniyle, daha büyük bir deprem beklemiyorum. Olması gereken deprem olmuştur. Artçı depremlerin kükremeleriyle gerginlik sanırı bir iki ay içinde sönümlenecektir.
Denize girmenin hiçbir sakıncası yoktur. Hiç deprem olmamış gibi yaz dinlencesini sürdürebilirsiniz.
Tüm bölge yerleşikleri ile gezginlerin kaçışmasına gerek yoktur. Daha yıkıcı bir deprem olma olasılığı yok denecek düzeyde azdır. Yeniden bir süpürtü dalgası oluşmaz.